بیش فعالی و نقص توجه چیست؟
یکی از شایع ترین اختلالات در کودکان اختلال بیش فعالی و نقص توجه است. درحال حاضر آنچه رسما اختلال کاستی توجه و بیش فعالی نامیده می شود اختلال ناشی از ضعف در بازداری رفتاری است و سه خصیصه اصلی دارد :
درجاتی از کم توجهی که به لحاظ رشد کودک نا متناسب است
تکانشگری و بیش فعالی
پیدایش قبل از 7 سالگی
کاستی توجه
به شرایطی اطلاق می شود که در آن گویی کودک گوش نمی دهد و نمی تواند تکالیف را به پایان ببرد و دامنه محدود توجه به ویژه رفتن از فعالیتی به فعالیت دیگرپیش از پایان فعالیت اول دیده شود.کودک از یک اسباب بازی به سوی اسباب بازی دیگر می رود بدون آنکه سرگرم این اسباب بازی دوم هم بشود.
تکانشگری
یعنی اقدام به عمل بدون تامل . اگرچه بسیاری از کودکان ممکن است تکانشی باشند به ویژه در سنین کوچکتر اما کودکان مبتلا به بیش فعالی و نقص توجه مرتب حرف دیگران را قطع می کنند، پاسخ سؤالات را می پرانند و نمی توانند منتظر نوبت خود بمانند و…
بیش فعالی
اغلب توسط والدین و معلمان گزارش می شود که نمی توانند پا به پای این کودکان حرکت کنند و انها را تحمل کنند. این کودکان نا آرام ،بی قرار و ناتوان از نشستن توصیف می شوند.شلوغ هستند .نمی توانند ارام بازی کنند. و در تغییر فعالیتهای آزاد و سازماندار مانند فعالیت کلاسی ضعیف عمل می کنند.
شیوع
تفاوت جنسیتی پسر و دختر با نسبت پسر به دختر از 4 به 1 تا 8 به 1 گزارش شده است. علت این تفاوت به نحوه ابراز این اختلال گزارش شده است. در پسران کم توجهی با اختلال رفتاری و کرداری بیشتر از دختران بوده است. اما در دختران کم توجهی با کناره گیری اجتماعی و اضطراب افسردگی بیشتر از پسران گزارش شده است.
علل بیش فعالی و نقص توجه
علت واحدی برای این اختلال نمی شناسیم بلکه عوامل متعددی در پیدایش این اختلال مؤثرند. پیش زمینه ژنتیکی ➖ نقص و آسیب مغزی ➖ تغذیه مواد سمی و عوامل محیطی همه در این امر دخیل اند.
درمان بیش فعالی و نقص توجه
درحال حاضر برجسته ترین درمان کاستی توجه و بیش فعالی درمان دارویی و برنامه های روانی اجتماعی است که در رویکردهای رفتاری و شناختی رفتاری استفاده می شود.
تدابیر درمانی روانی-اجتماعی برای درمان بیش فعالی و نقص توجه بر آموزش مهارتهای ضروری مانند توجه کردن، کنترل خود و کاهش یا تنظیم بهتر فعالیت حرکتی مفرط به کودکان تاکید دارد. این نوع درمانها مدیریت رفتاری را آموزش می دهد و ممکن است آموزش والدین، برنامه های کلاسی سازمان یافته و آموزش مهارتهای شناختی نقشی مهم در انها داشته باشد. رفتار درمانی – بازی درمانی ،شناختی رفتاری و آموزش والدین-معلمان از جمله تکنیک های موفق محسوب می شوند.
داروهای انتخابی برای درمان این اختلال معمولا شامل داروهای محرک است. مقدار مناسب این محرک ها اثری تمرکز زا دارند. به علت زایل شدن این اثرات طی چند ساعت دارو معمولا دو یا سه بار در روز مصرف می شود. مصرف داروهای محرک روانی می تواند توانایی حفظ توجه انان را افزایش و تکانشگری را کاهش دهد و عملکرد در کارهای حرکتی ظریف را بهبود بخشد.
تحقیقات نشان می دهد دارو درمانی در برخی مقیاس های سریع تر و مؤثرتر است ولی باقطع دارو اثرات به وجود آمده از بین می روند. درمان های روانی-اجتماعی سریع الاثر نیستند و اثرات آنها ممکن است تا حدی پنهان تر باشد اما تصور می شود وقتی آثار درمان مشاهده و مهارت های آموزش داده شده در درمان یادگرفته شده و استفاده از آنها ادامه پیدا کند این اثرات در طول زمان می توانند ادامه یابند.
تهیه و تنظیم : آناهیتا گرانمایه / کارشناس ارشد روانشناسی کودکان استثنایی