تقریبا تمام فعالیت­های مدرسه از قبیل گوش دادن به صدای معلم، ارتباط با همکلاسی­ها، مشارکت در مباحث درسی، انجام تمرینات ورزشی و غیره همه بستگی به توانایی دانش­آموز در پردازش صداها و داشتن سیستم سالم و نیرومند شنوایی دارد. اما اگر سیستم شنوایی دچار نقص باشد چه اتفاقی می افتد؟ آیا کودک در این شرایط هم توانایی یادگیری مطالب را دارد؟

آیا فرزند من دچار اختلال پردازش شنوایی است؟

اختلال پردازش شنوایی(بدشنوایی) یک ناتوانی بسیار رایج است و حدود 5 درصد از کودکان مدرسه رو به این اختلال دچار می­شوند. بدشنوایی خود را با نشانه­ها و رفتارهای مختلفی بروز می­دهد. اغلب این رفتارها با اختلالات گفتاری، مشکلات توجه و تمرکز و اختلالات طیف اوتیسم تشابه دارد. اکثر کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی تنها تعداد کمی از این رفتارها را بروز می­دهند. هیچ کودکی همه این رفتارها را به طور همزمان نخواهد داشت. با این وجود کودکی که تعدادی از این نشانه­ها را بروز می­دهد، باید برای بررسی اختلال پردازش شنوایی مورد ارزیابی قرار گیرد.

برخی از علائم بدشنوایی عبارتند از:

• تاخیر در زبان وگفتار
• مشکل دائم در تلفظ آواها
• صدای غیرعادی آرام، بلند، بی رمق، رسمی و خشک، یا متکلفانه(پر از کلمات پیچیده)
• مشکل در برقراری ارتباط غیررسمی
• مشکل در خواندن و تلفظ به دلیل اختلال در تشخیص صداها و حروف
• مشکل در دنبال کردن دستورات
• مشکل در هماهنگی سازگاری رفتار
• تمایل به ساکت بودن دارد، حواس پرت است،  بی­ربط به موضوع حرف می زند، یا ناخواسته وسط صحبت می پرد و جواب می­دهد
• مکث طولانی قبل از پاسخ دادن به سئوالات یا دستورات دارد
• ترجیح می دهد فعالیت­های غیرکلامی انجام دهد، بهره هوشی عملی او به طور چشمگیری بالاتر از بهره هوشی کلامی اش می باشد
• مشکل در یادداشت برداری دارد
• عملکرد او در سال­های بالاتر مدرسه افت می کند، به ویژه زمانی که حجم دستورات و مباحث کلامی افزایش می یابد
• مشکل در گوش دادن به صداها وقتی که سر و صدای محیطی وجود دارد
• مشکل در فهم آنچه دیگران می­گویند
• درخواست تکرار مطالب، یا دائما می­گوید “چی؟” یا “ها؟”
• مشکل آشکار در فهم کلام گوینده به ویژه زمانی که تون صدا بالا و پایین می­شود یا گوینده لهجه غلیظی دارد

اختلال پردازش شنوایی چه اثراتی بر فرزندم خواهد داشت؟

کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی، برای تشخیص صداها یا واج­ها به ویژه در کلمات یا جملات پیچیده، دچار مشکل­ هستند که به آن نقص تمایز شنوایی می­گویند. اگر کودکی مشکل در تشخیص آواها مشکل داشته باشد، صداها ناواضح به گوش او می­رسند، و بسیاری از صداها را شبیه به هم می شنود. این مشکل به نوبه خود بر روی رشد و تکامل مهارت­های زبانی او تأثیر می­گذارد. این کودکان به دلیل مشکل در یادگیری دستور زبان و معنی کلمات، ممکن است برای صحبت کردن و گوش دادن دچار مشکل شوند. آنها ممکن است صدای بسیاری از مصوت ها و صامت ها را یکسان بشنوند به ویژه اگر گوینده سریع صحبت کند. درنتیجه، نه تنها برای شنیدن و تشخیص تفاوت بین کلمات مشابه (چیز، میز، تیز، ریز) مشکل دارند، بلکه در درک رابطه میان کلمات و حروفی که کلمه را می­سازند نیز مشکل دارند.

به همین دلیل است که کودکان مبتلا به مشکلات پردازش شنوایی اغلب در خواندن و تلفظ کردن دچار مشکل می­شوند. چون آنها قادر به تمایز میان صداها نیستند، و یادگیری و تسلط یافتن بر قوانین مربوط به ارتباط میان صداها و حروف برایشان دشوار می باشد.

اکثر کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی برای گوش دادن به صداها در محیطی که صدای زمینه هم وجود دارد، دچار مشکل می­شوند. به این مشکل  نقص تمایز شنوایی می­گویند. اگرچه این کودکان اغلب در منزل یا در محیط­های آرام به خوبی می­شنوند، اما در محیط­های شلوغ مثل مدرسه، نمی توانند خوب گوش دهند یا عملا نمی­شنوند.

کودک مبتلا به نقص پردازش شنوایی، مشکلات زیادی در تمرکز روی مطالب درسی دارد. به این مشکل، اختلال توجه شنوایی می­گویند. برای مثال اگر معلم مشغول درس دادن باشد، دانش­آموز تنها چند دقیقه به آن گوش می­دهد و بعد از آن حواسش پرت شده و در فکر فرومی­رود و بخش زیادی از مطالب درسی را از دست می­دهد.

دانش­آموزان مبتلا به مشکلات پردازش شنوایی، مشکلات زیادی در به خاطر آوردن اطلاعاتی که به آنها داده می­شود، دارند که به این مشکلات اختلال حافظه شنوایی می­گویند. برای مثال اگر معلم به او بگوید: “یک برگه و یک مداد از کیفت بیرون بیاور و این جملات را بنویس”، دانش­آموز گیج می­شود زیرا چند درخواست در یک زمان از او خواسته شده است. نقص در حافظه شنوایی، نه تنها می­تواند حافظه بلند مدت را به طور جدی تضعیف کند، بلکه رشد و درک زبان را نیز دچار مشکل خواهد کرد.

چگونه می­توان به کودک مبتلا به اختلال پردازش شنوایی کمک کرد؟

هرچه کودک مبتلا به اختلال پردازش شنوایی زودتر، به ویژه در سال­های ابتدایی تحصیل، درمان مناسب دریافت کند، بعدها مشکلات کمتری در زندگی خواهد داشت. این دانش­آموزان نیازمند روش­های آموزشی سازمان یافته، فشرده، منظم و چندحسی هستند. برنامه بازتوانی نیوشا(NLP) بر همین اساس طراحی شده است. انجام تمرینات این برنامه به دانش آموز بدشنوا کمک می کند تا کمترین مشکل را در درک و فهم مطالب درسی داشته باشد. اطلاعات بیشتر درباره این روش را می توانید در این بخش به دست بیاورید.

بهترین محیط یادگیری برای کودک مبتلا به اختلال پردازش شنوایی، کلاس­های انفرادی یا چند نفره با کمترین سر و صدا می باشد. دانش­آموزانی که اختلال پردازش شنوایی شدید دارند، ممکن است به برنامه­های آموزشی فشرده­ای نیاز داشته باشند تا بتوانند در کنار سایر دانش­آموزان و هماهنگ با آنها به تحصیل ادامه دهند.

هم معلمین و هم والدین باید به خاطر داشته باشند که اختلال پردازش شنوایی یک مشکل و بیماری واقعی است. کودک مبتلا هیچ کنترلی روی این نشانه­ها و رفتارهای خود ندارد. کودکان مبتلا به اختلال پردازش شنوایی تنبل یا گستاخ نیستند. کودک مبتلا به اختلال پردازش شنوایی با دریافت به موقع  مناسب درمان می­تواند به زندگی خود ادامه دهد و درست همانند سایر همکلاسی­هایش موفق باشد.

تدوین: گروه علمی موسسه دانش بنیان نیوشا